کاربرد زمین آمار چندمتغیره در پهنه بندی مقدار فلزهای سنگین در خاک های سطحی: مطالعه ی موردی خاک های اطراف کارخانه های سیمان کردستان و شهرکرد

هدف از این مطالعه بررسی و تعیین منبع احتمالی برخی از فلزهای سنگین شامل کروم، منگنز، آهن، کبالت، نیکل، روی، مس، کادمیوم و آرسنیک در خاک های سطحی اطراف کارخانه های سیمان کردستان و شهرکرد به کمک زمین آمار چند متغیره می باشد. بدین منظور 45 نمونه خاک پیرامون کارخانه سیمان کردستان و 39 نمونه خاک در اطراف کارخانه سیمان شهرکرد، در شعاع های 500، 1000، 2000 و 3000 متری، از دو عمق صفر تا 15 سانتی متری و 15 تا 30 سانتی متری خاک انتخاب شد. تحلیل آماری سه مولفه اصلی را با بیش از 90 درصد واریانس کل در بین فلزهای سنگین مورد مطالعه آشکار کرد. مدل های مختلف دایره ای، کروی، نمایی، گوسین بر روش های کریجینگ ساده، کوکریجینگ معمولی، کوکریجینگ عام و کوکریجینک ساده با استفاده از روش های میانگین انحراف خطا، خطای قدر مطلق میانگین و ضریب همبستگی برای پهنه بندی فلزها در دو منطقه یاد شده مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس نتایج حاصل برای هر عنصر یک مدل بهینه انتخاب و با استفاده از آن در محیط نرم افزار arcgis برای رسم نقشه توزیع مکانی غلظت کل فلزهای سنگین در خاک استفاده گردید. نتایج پهنه بندی کارخانه سیمان کردستان نشان می دهد، میانگین غلظت فلزهای سنگین کادمیوم، آرسنیک، سرب و مس در نمونه های خاک اطراف کارخانه بیشتر از میانگین استاندارد جهانی آن ها بوده است که ساختار زمین شناسی منطقه بیش ترین نقش را در آلودگی خاک داشته و فعالیت های انسانی و به خصوص کارخانه سیمان کردستان نیز در افزایش غلظت فلزهای مذکور در خاک سهیم بوده است. هم چنین میانگین غلظت فلزهای سنگین آرسنیک، سرب و کادمیوم بیشتر از میانگین استاندارد جهانی آن ها بوده است که ساختار زمین شناسی منطقه بیش ترین نقش را در آلودگی خاک داشته و فعالیت های انسانی و به خصوص کارخانه سیمان شهرکرد نیز در افزایش غلظت فلزهای مذکور در خاک سهیم سهم ناچیزی داشته است.